แมวไทย

ชื่อ “วิเชียรมาศ” เป็นชื่อจากสมุดข่อยโบราณของไทยที่มีความหมายว่า “เพชรแห่งดวงจันทร์” หรือ “Moon Diamond” และนอกจากนี้ยังมีบทกวีที่ได้อธิบายถึงลักษณะเด่นของแมวชนิดนี้ไว้ว่า

“ปากบนหางสี่เท้า โสตสอง
แปดแห่งดำดุจปอง กล่าวไว้
ศรีเนตรดั่งเรือนรอง นาคสวาดิไว้เอย
นามวิเชียรมาศไซร้ สอดพื้นขนขาว”

แมววิเชียรมาศเป็นหนึ่งในพันธุ์แมวของไทยที่เก่าแก่ที่สุด และมีมาแต่สมัยโบราณ โดยผู้คนในสมัยก่อนมีความเชื่อว่าแมววิเชียรมาศเป็นหนึ่งในแมวมงคลตามตำรา ดังนั้นสามัญชนจะไม่สามารถเลี้ยงแมวชนิดนี้ได้ เฉพาะเชื้อพระวงศ์และชั้นขุนนางเท่านั้นที่จะสามารถเลี้ยงได้ เราจึงมักพบแมววิเชียรมาศอยู่ในวังตั้งแต่ในสมัยอยุธยา นอกจากนี้ยังมีความเชื่อที่ว่าแมววิเชียรมาศมีหน้าที่พิเศษในการเป็นผู้พิทักษ์วิญญาณ (Spirit guardians) คอยปกปักรักษาเขตพระราชวังและวัด ด้วยการไล่ภูตผีวิญญาณร้าย รวมทั้งนำโชคดีมาสู่ผู้เลี้ยงอีกด้วย ดังมีคำกล่าวเกี่ยวกับแมววิเชียรมาศนี้ว่า “เลี้ยงไว้มีคุณค่ายิ่งลำนักหนา จักนำโภคาพิพัฒน์สมบัติเพิ่มพูล”

ในอดีตแมววิเชียรมาศเป็นสิ่งกำนัลของประเทศไทยในการเจริญสัมพันธไมตรีทางการฑูต กับต่างประเทศในซีกโลกตะวันตกมากมาย เรียกว่าเป็น Cat ambassador โดยแมววิเชียรมาศชื่อ “สยาม” เป็นแมวตัวแรกถูกให้เป็นของขวัญสำหรับภรรยาของท่านประธานาธิบดี Rutherford B. Hayes (ประธานาธิบดีคนที่ 19 ของสหรัฐอเมริกา) และในเวลาต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ได้พระราชทานแมววิเชียรมาศคู่หนึ่งนามว่า ผู้ (Pho) และ เมีย (Mia) ให้แก่กงสุลอังกฤษประจำกรุงเทพฯ Sir Owen Gould ซึ่งท่านได้นำแมววิเชียรมาศคู่นี้จากประเทศไทยไปฝากน้องสาวของท่านที่กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ โดยผู้และเมียได้ให้กำเนิดลูกแมวและสามารถคว้ารางวัลชนะเลิศในงานประกวด The Crystal Palace Cat Show มาได้ ในปี คศ. 1885 แมววิเชียรมาศจึงเป็นสัญลักษณ์ที่สามารถทำให้ประเทศไทยมีชื่อเสียงไปทั่วโลกในสมัยนั้นและมีสัมพันธไมตรีอันดีกับประเทศอื่นๆ มากมาย

แท้จริงแล้วลักษณะของแมววิเชียรมาศมี 2 ชนิด คือลักษณะแมววิเชียรมาศแบบ “ไทยแท้” ตามแบบฉบับของสายพันธุ์ไทยดั้งเดิมในตำราสมุดข่อยโบราณ (Traditional Siamese cats) และแบบที่ผ่านการปรับปรุงสายพันธุ์มาแล้วจากประเทศในแถบตะวันตกหรือยุโรป (Modern or Show-style Siamese cats) โดยหากเป็นแมววิเชียรมาศแบบไทยแท้ตามตำรานั้นจะมีรูปร่างที่จ้ำม้ำและล่ำสัน ในบริเวณส่วนหัวจะมีรูปร่างที่กลมลักษณะคล้ายลูกแอปเปิ้ลจนในบางครั้งอาจเรียกแมววิเชียรมาศในลักษณะนี้ว่า “Apple-headed Siamese” แต่หากเป็นแมววิเชียรมาศในแบบฉบับฝั่งตะวันตกแล้วจะมีหุ่นที่ผอมเพรียว ลำตัวยาวกว่าดูสะโอดสะองคล้ายนางแบบ มีหูที่ใหญ่และตั้ง โดยในส่วนหัวจะไม่กลมเท่าแบบของไทยแท้ เป็นลักษณะคล้ายรูปลิ่มหรือรูปสามเหลี่ยม ทั้งนี้เพราะความนิยมของผู้คนในประเทศแถบยุโรปและการตัดสินขอกรรมการในงานประกวดต่างๆ ที่มักต้องลักษณะดังกล่าว จึงทำให้เกิดการปรับปรุงสายพันธุ์ของแมววิเชียรมาศให้สวยงามในสายตาคนต่างประเทศมากขึ้นนั่นเอง

แมววิเชียรมาศเป็นแมวไทยแท้ที่เป็นแมวไทยต้นตระกูลและนำไปปรับปรุงพันธุ์ได้แมวพันธุ์อื่นๆ อีกมากมายหลายสายพันธุ์ โดยเมื่อนำไปผสมกับแมวพันธุ์อะไรก็จะได้แต้มสี 9 จุดตามแบบเดิมเสมอ ตัวอย่างพันธุ์ที่เกิดจากการปรับปรุงพันธุ์ของแมววิเชียรมาศ อาทิ Himalayan, Balinese, Snowshoe และ Tonkinese เป็นต้น

เป็นแมวที่ชอบใช้เสียงหรือร้องเสียงดัง โดยเฉพาะกับเจ้าของของตน โดยจะส่งเสียงร้องเพื่อแสดงความรู้สึกเกี่ยวกับอาหารที่ได้กิน มองเห็นสิ่งต่างๆที่อยู่ภายนอกหน้าต่าง หรือขณะที่เจ้าของไม่สนใจเพื่อเรียกร้องความสนใจจากเจ้าของกลับมานั่นเอง และเมื่อต้องการสิ่งใดเป็นพิเศษ แมววิเชียรมาศอาจส่งเสียงร้องขอได้เป็นชั่วโมงเลยทีเดียว

อุปนิสัยที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งของแมววิเชียรมาศ คือ เป็นแมวที่ “ติดคน” โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับเจ้าของของตัวเอง วิเชียรมาศรักที่จะมีส่วนร่วมกับทุกกิจกรรมของเจ้าของและติดตามเจ้าของไปได้ทุกหนทุกแห่งในบ้าน เพราะวิเชียรมาศเป็นแมวที่นิสัยรักและรู้สึกผูกพันเจ้าของอย่างมาก จึงต้องการเวลาและความเอาใจใส่จากเจ้าของมากกว่าแมวชนิดอื่น

วิเชียรมาศได้รับความชื่นชอบและถูกเลี้ยงโดยเหล่าดาราเซเลบชื่อดัง รวมทั้งในพระราชวงศ์ต่างๆ มากมาย เช่น

• สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 แห่งสหราชอาณาจักร ได้รับแมววิเชียรมาศเป็นของขวัญในวันแต่งงานของท่านกับเจ้าชายฟิลิป ดยุกแห่งเอดินบะระ เมื่อปี คศ. 1947
• Elizabeth Taylor ตำนานดาราหญิงสุดฮ็อตแห่งวงการ Hollywood ก็เป็นหนึ่งในผู้ที่หลงใหลและเลี้ยงแมววิเชียรมาศไว้จำนวนมาก ซึ่งเธอได้มอบแมววิเชียรมาศชื่อ Marcus ให้แก่ James Dean ดาราหนุ่มเพื่อนของเธอเพื่อเป็นของขวัญอีกด้วย

แมววิเชียรมาศปรากฎตัวและร่วมแสดงในภาพยนตร์มาแล้วหลายเรื่องตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน อาทิ ในภาพยนตร์แอนิเมชั่นเรื่อง Lady and the tramp เมื่อปี คศ. 1955 โดยในเรื่องนี้ได้นำแมววิเชียรมาศคู่หนึ่งชื่อ ไซ (Si) และ แอม (Am) มาร่วมแสดง ซึ่งชื่อของ Si และ Am หมายถึงประเทศสยาม (Siam) หรือประเทศไทยในปัจจุบันนั่นเอง นอกจากนี้แมววิเชียรมาศยังมีปรากฎในภาพยนตร์เรื่อง The Incredible Journey (1963), That Darn Cat! (1965), Charmed (1998), รวมทั้ง Garfield เมื่อปี คศ. 2004 เป็นต้น

ประเทศไทยเคยใช้แมววิเชียรมาศเป็นมาสคอตในการแข่งขันกีฬาซีเกมส์ ที่จัดขึ้นที่จังหวัดกรุงเทพฯ ในปี พ.ศ. 2528 และที่จังหวัดเชียงใหม่ในปี พ.ศ. 2538 โดยในครั้งที่เชียงใหม่นี้เป็นรูปแมววิเชียรมาศถือ“ร่มบ่อสร้าง” อันเป็นสัญลักษณ์ของจังหวัดเชียงใหม่ และตั้งชื่อมาสคอตตัวนี้ว่า “สวัสดี”